Pachucki (Pakuckas) Czesław (1898–1965), profesor geologii Uniw. Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Ur. 20 XII we wsi Tauroszyszki pod Sejnami w wielodzietnej rodzinie chłopskiej, był synem Antoniego i Anny z domu Derencz. Szkołę podstawową ukończył w Sejnach w r. 1910, a następnie uczył się w różnych zakładach średnich, m. in. podczas pierwszej wojny światowej w Woroneżu i później w Kownie, gdzie uzyskał maturę w r. 1922. W l. 1922–3 studiował nauki przyrodnicze w uniwersytecie w Münster w Westfalii, po czym przeniósł się na uniwersytet w Wiedniu, gdzie w r. 1927 uzyskał tytuł doktora filozofii na podstawie rozprawy Die Nachträge zur mittleren und oberen Trias-Fauna von der Insel Timor. Ammonidae trachyostraca (drük. w Holandii w r. 1929). Od 1 IX 1927 był nauczycielem nauk przyrodniczych w gimnazjum w Kłajpedzie. W r. 1930 rozpoczął pracę na uniwersytecie w Kownie i początkowo jako asystent prowadził ćwiczenia z geologii, a następnie wykłady z geologii historycznej i paleontologii. W r. 1932 odbył wycieczkę naukową po Łotwie, Estonii i Finlandii, a w r. 1933 dłuższą podróż po Szwecji, gdzie zaznajamiał się z metodami badań osadów czwartorzędowych. Po powrocie 15 XII 1933 uzyskał na uniwersytecie w Kownie veniam legendi na podstawie prac o faunie amonitowej wieku jurajskiego z Popielan na Żmudzi. Po zatwierdzeniu habilitacji w r. 1934 jako docent prywatny prowadził wykłady z paleontologii i geologii stratygraficznej. Później zajmował się głównie badaniem osadów czwartorzędowych na Litwie. Wiele uwagi już od r. 1924 poświęcał popularyzacji geologii, a także sprawom nauczania geologii i geografii fizycznej w szkołach średnich (w r. 1938 opublikował nawet obszerny podręcznik dla szkół średnich pt. Geologia ir fizne geografia). W r. 1940 został kierownikiem Służby Geologicznej Litewskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej w Wilnie. Na stanowisku tym pozostał także podczas okupacji niemieckiej, stwarzając możliwości pracy byłym pracownikom Uniw. Wil. W tym czasie prowadził badania terenowe na Pojezierzach Wilejskim i Suwalskim. Jako docent etatowy od 1 VIII 1941, kierował Katedrą Geologii na Uniw. Wil.
W końcu 1943 r. i na początku r. n. P. przebywał u rodziców w Tauroszyszkach. Dn. 30 VII 1944 został wywieziony na roboty do Niemiec. Po zakończeniu wojny przebywał w Austrii i Niemczech, skąd jako członek Związku Polaków w Niemczech wrócił w marcu 1946 do Polski. Po krótkim pobycie na wsi rodzinnej i w Białymstoku we wrześniu t. r. podjął pracę na Uniw. Wrocł. jako adiunkt przy Katedrze Geologii Stratygraficznej. W dn. 5 XII 1946 otrzymał obywatelstwo polskie. We Wrocławiu pracował do końca 1953 r. wykładając geologię historyczną na Uniwersytecie i geologię ogólną na Politechnice. Wydał wówczas dwuczęściowy Przewodnik do ćwiczeń z geologii stratygraficznej (Wr. 1953–5). Opublikował Przeglądową mapę geologiczną Polski. Arkusz A-5. Suwałki, w skali 1:300 000 (W. 1949) oraz wiele rozpraw dotyczących budowy geologicznej Dolnego Śląska (m. in. Szkic geologiczny okolic Kątow Wrocławskich, L. 1956) i Sudetów. Od 1 I 1954 objął kierownictwo Katedry Geologii Ogólnej Uniw. M. Curie-Skłodowskiej w Lublinie, gdzie 1 XII t. r. został mianowany docentem, a 19 XI 1960 profesorem nadzwycz. Kontynuował dawne tematy badawcze drukując m. in. rozprawę Uwagi o geomorfologii Czarnej Hańczy (W. 1962). Ostatnia z jego prac dotyczyła fauny amonitów wieku jurajskiego z Bełchatowa i Tuszyna (mszp.). Łącznie ogłosił drukiem około 100 opracowań, z czego część w języku litewskim podpisana jest nazwiskiem Pakuckas. Napisał także kilkadziesiąt dokumentacji hydrogeologicznych i geologiczno-złożowych w ramach prac Instytutu Geologicznego w Warszawie. Dla potrzeb prac badawczych odbywał liczne podróże po kraju, a w r. 1959 był w Czechosłowacji.
P. wywodził się z polskiej rodziny kresowej. W początkowym okresie swej działalności naukowej związał się z kulturą litewską pozostając wszakże w kontaktach z Polonią kowieńską. Kierując Służbą Geologiczną na Litwie nawiązał ściślejsze kontakty naukowe z polskimi geologami i geografami (m. in. Antoniną i Bronisławem Halickimi, Edwardem Passendorferem). Powstałe wówczas więzi przyjaźni zdecydowały o podjęciu przez P-ego po wojnie pracy na uczelni we Wrocławiu, a później w Lublinie. W obydwu placówkach był cenionym i lubianym pedagogiem. Należał do Stronnictwa Demokratycznego, wchodził do Zarządu Głównego Polskiego Tow. Geologicznego, był członkiem m. in. Polskiego Tow. Przyrodników im. Kopernika, towarzystw naukowych w Niemczech (paleontologicznego), Szwecji (geologicznego), Litwie (geograficznego). Zmarł 12 IV 1965 w Lublinie i tu został pochowany na cmentarzu Komunalnym (sekcja 23B). Był odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
W małżeństwie (od r. 1932) z – wywodzącą się z polskiej rodziny z Kowna – Heleną z Karczewskich (1907–1962) P. miał synów: Alojzego (ur. 1934) i Romualda (ur. 1938).
Bibliografia geografii polskiej, 1952–1960, [W. 1957–66]; Bibliografia geologiczna Polski, 1951–1963, [W. 1956–77]; Encyklopedia Lituanica, Boston 1975 IV 159 (fot.); Mažoji lietuviškoji tarybinė enciklopedija, Vilnius 1968 II 742; – Burakowski T., Pachucki Czesław, „Przegl. Geol.” R. 9: 1961 s. 115–16; Gaigalas A., Vaitakūnas S., Lietuvos gamtos tyrinėtojas Č. P., „Mūsu Gampta (Naša Priroda)” (Vilnius) 1967 nr 8 s. 7 oraz Explorer of the nature of Lituania Č. P. (na wkładce po s. 24); Halicka A., Sotrudničestvo polskich i litovskich gieologov v 1940–1945 gg., w: Russko-polskije svazi v oblastii nauk o Zeml’e, Moskva 1975 s. 147–8; taż, Współpraca geologów polskich z geologami Litewskiej SRR w latach 1940–1945, w: Historia rosyjsko-polskich kontaktów w dziedzinie geologii i geografii. Streszczenia referatów, W. 1972 s. 58– 61; Morawski J., Czesław Pachucki (1898–1965), „Roczn. Pol. Tow. Geol.” T. 36: 1966 s. 555–61 (fot., bibliogr.); Rzechowski J., Prof. dr Czesław Pachucki (1898–1965), „Przegl. Geol.” R. 13: 1965 (tekst na okładce po s. 292); Vilnius Universitete istoria 1803–1940, Vilnius 1977 s. 295–9; – Arch. Inst. Geol. w W.: geologiczne opracowania rękopiśmienne; Arch. Uniw. M. Curie-Skłodowskiej: sygn. Dz. K. 2805; Muz. Ziemi PAN w W.: Materiały biograficzne: ankieta personalna, autobiografia oraz spis publikacji do r. 1952; – Informacje Zofii i Juliusza Willaume z Lublina, Marii i Alojzego Pachuckich z Wrocławia oraz Heleny Pawłowskiej z Lublina.
Zbigniew J. Wójcik